حج از آداب و رسومی است که تاریخ پیدایش آن را مانند زمان بنای خانه کعبه کار آسانی نیست. برخی از نویسندگان نوشته اند که حتی پادشاهان ایرانی نیز به کعبه احترام می گذاشتند و هدایایی به انجا می فرستادند. در دوره جاهلیت زنان و مردان بدون لباس لخت و برهنه دور خانه کعبه طواف می کرداند.اصلان غفاری در کتاب پذیرش اسلام در ایران در صفحه73 می نویسد: رسم طواف لخت گرداگرد خانه کعبه تا سال نهم هجری بین تازیها مرسوم بوده و دراین سال محمد آنرا منع کرد. به هر روی بدیهی و روشن است که آداب و رسومی که در حال حتضر مسلمانان به عنوان مراسم حج انجام می دهند مانند پوشیده لباس احرام ،تعظیم، طواف گرداگرد خانه کعبه، لمس کردن و بوسیدن سنگ حجرالاسود، سعی بین صفا و مروه، تراشیدن موی سر، قربانی کردن گوسفند، همه از آداب و رسومی هستند که تازیهای سرزمین عربستان پیش از ظهور اسلام انجام می دادند و اسلام آنها را با تمام شرایط و تشریفات وارد دین آسمانی اسلام نمود.
حتی زمان مراسم حج در حال حاضر نیز همان زمان انجام این رسوم و آداب در زمان جاهلیت بوده است. زیرا در حال حاضر مراسم حج در ماه ذیحجه (دهم ماه ذیحجه) انجام می گیرد و در دوره جاهلیت نیز زیارت خانه کعبه در ماه ذیحجه و همچنین سه ماه ذیقعده و محرم و رجب انجام می گرفته است. در پایان مراسم حج نیز در حال حاضر تشریفاتی انجام می گیرد که درست شبیه رسمی است که در زمان جاهلیت انجام می پذیرفته است. به این معنی که در دوره جاهلیت مرسوم بود که زائران در پایان مراسم زیارت خانه کعبه دور هم گرد می آمدند و برای تجلیل پدران و اجدادشان سرودهای ویژه می خواندند. محمد نیز بر پایه آیه های 196و199 بقره دستور داد که مسلمانان پس از پایان مراسم حج مانند پدران خود الله را یاد کنند.
ابن کلبی می نویسد: قبیله نزار در هنگام انجام مراسم حج می گفتند(لبیک اللهم لبیک لبیک لا شریک لک الا هو شریک له تملیکه و ما لک لبیک اللهم لبیک) آنهایی که به مکه رفته اند می دانند که هم اکنون نیز این سرود را در کعبه می خوانند.
آلفرد گیللوم رییس دانشکده خاور میانه و خاور نزدیک و استاد زبان عربی دانشگاه لندن که بعدها نیز در دانشگاه پرینستون آمریکا به تدریس اشتغال داشته می نویسد: آداب و رسوم معمول بین بت پرستان عصر جاهلیت به گونه آشکار در اصول و موازین اسلامی و بویژه مناسک حج اثری توانمند بجای گذاشته است.
تازیان پیش از اسلام عربستان به فرزندان خود یاد می دادند که هر کسی موظف است دست کم یکبار در عمر خود مکه و خانه کعبه یعنی مرکز استقرار خدایان و بتها را زیارت کند. تازیان هنگام زیارت خانه کعبه مانند حاجیان امروز هفت بار گرداگرد خانه کعبه طواف می کردند حجرالاسود را می بوسیدند و برای سنگ اندازی به دیو زشت(شیطان) به وادی منا می رفتند.
مراسمی که در حال حاضر مسلمانان در هنگام برگزاری فزیضه های حج در مکه و اطراف خانه کعبه انجام می دهند دست همان آداب و رسومی است که تازیان بت پرست پیش از اسلام برای بتهای خود معمول می دانستند. انجام مراسن یاد شده که با همان شکل پیشین خود در هنگام انجام فرایض حج بوسیله مسلمانان برگزار می شود نشانه آنست که محمد خود به انجام آداب و رسوم یاد شده می پرداخته است و انها را با همان فروزه های پیشین که ویژه دوره بت پرستی بوده وارد انجام مراسم و مناسک حج نموده است.
در زمان جاهلیت یعنی پیش از ظهور محمد و اسلام تازیها هنگام پرستش دو بت اساف و نائله بین صفا و مروه راه می رفتند. پس از ظهور اسلام و از بین رفتن دو بت یاد شده مسلمانان در انجام مراسم سعی بین صفا و مروه که از جمله مراسم پرستش دو بت اساف و نائله بود تردید داشتند ولی محمد آیه158بقره را بوجود آورد و سعی بین صفا و مروه را از جمله مناسک حج تایید کرد. محمد در سال دهم هجرت به اتفاق هفتادهزار نفر از پیروانش به انجام مراسم حج پرداخت و همان مراسمی را که در زمان جوانی از تازیهای بت پرست آموخته بود در آن سال انجام داد. امروز درست همان مراسم در هنگام انجام مناسک حج بوسیله مسلمانان تکرار و به مورد اجرا گذاشته می شود.
یکی از مراسمی که محمد در هنگان اجرای مناسک حج انجام داد (رمی جمره) و یا سنگ اندازی به مجسمه شیطان بود. نویسندگان اسلامی در تفسیراین عمل می نویسند:هنگامی که الله به ابراهیم فرمان داد تا فرزندش اسماعیل را قربانی کند و ابراهیم در اجرای فرمان الله به راه افتاد شیطان سه بار او را در بین راه وسوسه کرد تا ویرا از این کار باز دارد ولی ابراهیم در هر سه بار جایگاه شیطان را سنگ زد و بر او پیروز شد.
به همین دلیل سنگ زدن به شیطان وارد مناسک حج شده و حجاج به هر سه جایگاه سنگ پرتاب می کنند تا نشان دهند که انها نیز مانند ابراهیم در مقام یک انسان کامل که شیطان توان فریب او را ندارد گام می پیمایند.
عما نابخردانه پرتاب سنگ به یک مجسمه گلی که مجسمه شیطان نامیده می شود و همچنین قربانی کرده گوسفند در هنگام انجام مناسک حج همان ادامه آداب و رسوم بت پرستان تازیهای زمان جاهلیت یعنی یک هزار و چهارصد سال پیشرفت تکنولوژی، صنعت و نیز دانش در تغییر و با اصلاح آداب و رسوم یاد شده هیچ اثری بوجود نیاورده اند. بدین شرح که چون قصابانی که وظیفه کشتن گوسفندان قربانی را بر عهده دارند کوشش می کنند در زمان اندکی که در اختیاذ آنها هست هر اندازه که ممکن است شمار بیشتری از گوسفندان قربانی را از دم تیغ بگذرانند تا پول بیشتری به دست بیاورند از اینرو تنها تیغی با گلوی گوسفندان آشنا می کنند و آنها را در گودال بزرگی رها سازنند. این عمل سبب می شود که بر اثر نیمه جان گوسفندان قربانی نهر مواجی از خون و لاشه گوسفندان قربانی نیمه جان تشکیل گردد که تنها با اصول و موازین ارزشهای یک انسان با خرد سازش و همگونی ندارد بلکه قلب هر بیننده با احساسی را جریحه دار می سازد.
امام ابوحامدغزالی که از فقهای مشهور و برجسته اسلامی است فصلی از کتاب خود را بناماحیاء علوم الدین چاپ بیروت (505هجری قمری) را به آداب و مراسم حج ویژگی داده و پس از شرح یکایک مناسک حج در پایان نتیجه گرفته است که انجام مراسم حج یک عمل جزمی و تعبدی است که او برای انها هیچ دلیل و فرنود منطقی و عقلانی نیافته و این مراسم را تنها برای فرمانبرداری از دستورات الله انجام داده است.
با توجه به اینکه امام غزالی یکی از مشهورترین و معتبرترین دانشمندان اسلامی بوده و بویژه در زمان او(450-505هجری قمری) بنیادگرایی اسلامی در اوج بوده نوشته اش نشان می دهد که او نیز به انجام مناسک حج به عنوان پاره ای خرافات جزمی پ.چ و بیهوده نگاه می کرده ولی شرایط اجتماعی زمان به او اجازه نداده است که باورهای خود را در این باره آشکارا بروز دهد.
حتی زمان مراسم حج در حال حاضر نیز همان زمان انجام این رسوم و آداب در زمان جاهلیت بوده است. زیرا در حال حاضر مراسم حج در ماه ذیحجه (دهم ماه ذیحجه) انجام می گیرد و در دوره جاهلیت نیز زیارت خانه کعبه در ماه ذیحجه و همچنین سه ماه ذیقعده و محرم و رجب انجام می گرفته است. در پایان مراسم حج نیز در حال حاضر تشریفاتی انجام می گیرد که درست شبیه رسمی است که در زمان جاهلیت انجام می پذیرفته است. به این معنی که در دوره جاهلیت مرسوم بود که زائران در پایان مراسم زیارت خانه کعبه دور هم گرد می آمدند و برای تجلیل پدران و اجدادشان سرودهای ویژه می خواندند. محمد نیز بر پایه آیه های 196و199 بقره دستور داد که مسلمانان پس از پایان مراسم حج مانند پدران خود الله را یاد کنند.
ابن کلبی می نویسد: قبیله نزار در هنگام انجام مراسم حج می گفتند(لبیک اللهم لبیک لبیک لا شریک لک الا هو شریک له تملیکه و ما لک لبیک اللهم لبیک) آنهایی که به مکه رفته اند می دانند که هم اکنون نیز این سرود را در کعبه می خوانند.
آلفرد گیللوم رییس دانشکده خاور میانه و خاور نزدیک و استاد زبان عربی دانشگاه لندن که بعدها نیز در دانشگاه پرینستون آمریکا به تدریس اشتغال داشته می نویسد: آداب و رسوم معمول بین بت پرستان عصر جاهلیت به گونه آشکار در اصول و موازین اسلامی و بویژه مناسک حج اثری توانمند بجای گذاشته است.
تازیان پیش از اسلام عربستان به فرزندان خود یاد می دادند که هر کسی موظف است دست کم یکبار در عمر خود مکه و خانه کعبه یعنی مرکز استقرار خدایان و بتها را زیارت کند. تازیان هنگام زیارت خانه کعبه مانند حاجیان امروز هفت بار گرداگرد خانه کعبه طواف می کردند حجرالاسود را می بوسیدند و برای سنگ اندازی به دیو زشت(شیطان) به وادی منا می رفتند.
مراسمی که در حال حاضر مسلمانان در هنگام برگزاری فزیضه های حج در مکه و اطراف خانه کعبه انجام می دهند دست همان آداب و رسومی است که تازیان بت پرست پیش از اسلام برای بتهای خود معمول می دانستند. انجام مراسن یاد شده که با همان شکل پیشین خود در هنگام انجام فرایض حج بوسیله مسلمانان برگزار می شود نشانه آنست که محمد خود به انجام آداب و رسوم یاد شده می پرداخته است و انها را با همان فروزه های پیشین که ویژه دوره بت پرستی بوده وارد انجام مراسم و مناسک حج نموده است.
در زمان جاهلیت یعنی پیش از ظهور محمد و اسلام تازیها هنگام پرستش دو بت اساف و نائله بین صفا و مروه راه می رفتند. پس از ظهور اسلام و از بین رفتن دو بت یاد شده مسلمانان در انجام مراسم سعی بین صفا و مروه که از جمله مراسم پرستش دو بت اساف و نائله بود تردید داشتند ولی محمد آیه158بقره را بوجود آورد و سعی بین صفا و مروه را از جمله مناسک حج تایید کرد. محمد در سال دهم هجرت به اتفاق هفتادهزار نفر از پیروانش به انجام مراسم حج پرداخت و همان مراسمی را که در زمان جوانی از تازیهای بت پرست آموخته بود در آن سال انجام داد. امروز درست همان مراسم در هنگام انجام مناسک حج بوسیله مسلمانان تکرار و به مورد اجرا گذاشته می شود.
یکی از مراسمی که محمد در هنگان اجرای مناسک حج انجام داد (رمی جمره) و یا سنگ اندازی به مجسمه شیطان بود. نویسندگان اسلامی در تفسیراین عمل می نویسند:هنگامی که الله به ابراهیم فرمان داد تا فرزندش اسماعیل را قربانی کند و ابراهیم در اجرای فرمان الله به راه افتاد شیطان سه بار او را در بین راه وسوسه کرد تا ویرا از این کار باز دارد ولی ابراهیم در هر سه بار جایگاه شیطان را سنگ زد و بر او پیروز شد.
به همین دلیل سنگ زدن به شیطان وارد مناسک حج شده و حجاج به هر سه جایگاه سنگ پرتاب می کنند تا نشان دهند که انها نیز مانند ابراهیم در مقام یک انسان کامل که شیطان توان فریب او را ندارد گام می پیمایند.
عما نابخردانه پرتاب سنگ به یک مجسمه گلی که مجسمه شیطان نامیده می شود و همچنین قربانی کرده گوسفند در هنگام انجام مناسک حج همان ادامه آداب و رسوم بت پرستان تازیهای زمان جاهلیت یعنی یک هزار و چهارصد سال پیشرفت تکنولوژی، صنعت و نیز دانش در تغییر و با اصلاح آداب و رسوم یاد شده هیچ اثری بوجود نیاورده اند. بدین شرح که چون قصابانی که وظیفه کشتن گوسفندان قربانی را بر عهده دارند کوشش می کنند در زمان اندکی که در اختیاذ آنها هست هر اندازه که ممکن است شمار بیشتری از گوسفندان قربانی را از دم تیغ بگذرانند تا پول بیشتری به دست بیاورند از اینرو تنها تیغی با گلوی گوسفندان آشنا می کنند و آنها را در گودال بزرگی رها سازنند. این عمل سبب می شود که بر اثر نیمه جان گوسفندان قربانی نهر مواجی از خون و لاشه گوسفندان قربانی نیمه جان تشکیل گردد که تنها با اصول و موازین ارزشهای یک انسان با خرد سازش و همگونی ندارد بلکه قلب هر بیننده با احساسی را جریحه دار می سازد.
امام ابوحامدغزالی که از فقهای مشهور و برجسته اسلامی است فصلی از کتاب خود را بناماحیاء علوم الدین چاپ بیروت (505هجری قمری) را به آداب و مراسم حج ویژگی داده و پس از شرح یکایک مناسک حج در پایان نتیجه گرفته است که انجام مراسم حج یک عمل جزمی و تعبدی است که او برای انها هیچ دلیل و فرنود منطقی و عقلانی نیافته و این مراسم را تنها برای فرمانبرداری از دستورات الله انجام داده است.
با توجه به اینکه امام غزالی یکی از مشهورترین و معتبرترین دانشمندان اسلامی بوده و بویژه در زمان او(450-505هجری قمری) بنیادگرایی اسلامی در اوج بوده نوشته اش نشان می دهد که او نیز به انجام مناسک حج به عنوان پاره ای خرافات جزمی پ.چ و بیهوده نگاه می کرده ولی شرایط اجتماعی زمان به او اجازه نداده است که باورهای خود را در این باره آشکارا بروز دهد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر